Πλούσιος σε ομορφιές ο νομός Σερρών

Αξιοθέατα

Λίμνη Κερκίνη: H λίμνη της Κερκίνης, είναι ένας από τούς σπουδαιότερους υγροτόπους της Ελλάδος. Στο σημαντικότατο αυτό βιολογικό σύνολο ζει, αναπτύσσεται και αναπαράγεται σε αριθμό και ποικιλία, ένας πλούσιος κόσμος έμβιων οργανισμών, μια βιοκοινότητα, που η προστασία και διατήρηση της για λόγους ηθικούς, αισθητικούς, επιστημονικούς και οικονομικούς είναι ζωτικής σημασίας. H λίμνη της Κερκίνης βρίσκεται 45 χλμ. Δυτικά της πόλης των Σερρών και δίπλα στο χωριό Λιθότοπος. Στα νερά της λίμνης υπάρχουν περισσότερα από τριάντα είδη ψαριών, όπως ο κυπρίνος (γριβάδι), το χέλι, η πεταλούδα, ο γουλιανός κλπ. ενώ στα όριά της ζει ένας σημαντικός αριθμός διαφορετικών αμφιβίων, ερπετών και ασπόνδυλων ειδών. Στα άκρα του παρυδάτιου δάσους ζει ο μεγαλύτερος αριθμός βουβαλιών στην Ελλάδα. Στην ευρύτερη περιοχή, που γειτονεύει με τη λίμνη, ζουν πολλά θηλαστικά, όπως το τσακάλι, ο λύκος, η αγριόγατα, ο λαγός, η αλεπού, η νυφίτσα, το ζαρκάδι, ο ασβός κ.τ.λ. Σήμερα, η αφθονία της τροφής στα νερά της λίμνης, η γεωγραφική της θέση, η ποικιλότητα των βιοτόπων και της βλάστησης της συμβάλλουν, ώστε ο υγροβιότοπος αυτός να είναι ένα σπουδαιότατο περιβάλλον για την ανάπτυξη της ορνιθοπανίδας, που βρίσκει εδώ ιδανικές συνθήκες διαβίωσης και αναπαραγωγής, ενώ η λίμνη, αυτή καθ’ αυτή, καλύπτει τεράστιας σημασίας οικολογικές και οικονομικές απαιτήσεις.

Λαϊλιάς: O Λαϊλιάς, ο σπουδαιότερος δασικός πνεύμονας του νομού Σερρών και ο σημαντικότερος τόπος αναψυχής των Σερραίων, βρίσκεται στο δυτικό τμήμα των βουνών της Βρόντους. Με έκταση 33.000 στρεμμάτων, το δάσος αποτελείται, κυρίως, από δασική πεύκη και οξιά. Βρίσκεται, ο ορεινός όγκος του Λαϊλιά, βόρεια από την πόλη των Σερρών και σε απόσταση 25 χλμ., με κατεύθυνση από ΒΑ προς ΝΔ. Το ύψος της ορεινής αυτής ζώνης, από την επιφάνεια της θάλασσας, κυμαίνεται, από 700μ. (Ρέμα Κονλού) έως και την Κορυφή Αλή Μπαμπάς (ύψος 1849μ.) απ' όπου ο ορειβάτης, καθώς φυσά ο παγερός Βοριάς από τη χιονισμένη Θράκη, κάνοντας αίθρια τα πάντα, θεάται, στην ολότητά του, τον πολύχρωμο, τον ωραιόφθαλμο, τον καρποδότη κάμπο των Σερρών. Ο επισκέπτης του Λαϊλιά, εντυπωσιάζεται από την πλούσια χλωρίδα του, στην οποία έχουν καταγραφεί 515 είδη, από τα οποία τα 345 είναι πολυετή ποώδη, τα 44 θάμνοι ή δενδρύλλια, τα 22 δέντρα και τα 104 μονοετή είδη, ενώ είκοσι και μία ποικιλίες φυτών και κατώτερες φυτικές μονάδες, από τη χλωρίδα του δάσους, είναι μοναδικές, μερικές σε ολόκληρη την Ελλάδα και κάποιες στο βορειοελλαδικό χώρο. Στο Λαϊλιά και στη θέση «Ολύμπια» λειτουργεί από το 1956, με ευθύνη του Ορειβα¬τικού Συλλόγου Σερρών ένα θαυμάσιο καταφύγιο, που προσφέρει πολιτισμένες υπηρεσίες στους πεζοπόρους και επισκέπτες του δάσους. Από το 1980 στη θέση «Κατιμέρια» υπάρχει το Σαλέ του Ορειβατικού Συλλόγου που, εκτός από την υψηλής ποιότητας προσφορά υπηρεσιών στους χιλιάδες εκδρομείς, υποστηρίζει, μία ελεγχόμενη πίστα καταβάσεων μήκους 1.000 μ, που εξυπηρετείται με αναβατήρα Ski Lift μήκους 900μ. και δυνατότητα ανάβασης στην κορυφή του Αλή Μπαμπά 800μ. χιονοδρόμων την ώρα.
Στον Λαϊλιά, για τους extreme χιονοδρόμους, λειτoupγoύv ανάλογες των δυνατοτήτων τους πίστες, ενώ η πίστα για τους αθλητές του διάθλου θεωρείται μια από τις καλύτερες της Ελλάδος.
Ένα από τα γραφικότερα μονοπάτια του Λαϊλιά οδηγεί σε έναν τεράστιο μονόλιθο, το βράχο της «Κατίγκας». Οι Τούρκοι ονόμαζαν το βράχο «Αγί-Καγιασί», που πάει να πει, βράχος της αρκούδας. Από την κορυφή του φυσικού αυτού μνημείου, ο τολμηρός ορειβάτης θαυμάζει, σε όλες τις εποχές του χρόνου, το μοναδικής ομορφιάς δάσος οξιάς και ορεινής πεύκης, που πολύχρωμο απλώνεται μπροστά του.
Οι πιο ευαίσθητοι στη φαντασία από τους επισκέπτες αυτής της περιοχής, επηρεασμένοι ίσως και από το θρύλο που θέλει την Κατίγκα, την όμορφη αλλά απογοητευμένη από την αθέτηση υποσχέσεως του αγαπημένου της τσελιγκοπούλα, να δίνει τέλος στη ζωή της πέφτοντας στο κενό από την κορυφή του βράχου, ακούν, καθώς ο αέρας σφυρίζει στα κλαδιά της οξιάς, τη σπαρακτική φωνή της. Ένας ακόμη θρύλος, που σχετίζεται με το δάσος του Λαϊλιά, σώζεται στις ταξιδιωτικές αναμνήσεις του Εβλιά Τσελεμπή. Σύμφωνα με αυτόν το θρύλο, στο πυκνό δάσος του Λαϊλιά, ζούσε κάποτε ή, λατρευόταν εκεί, ο Πέρσης Ζαλ, ο μυθικός Ζαρατούστρα.

Αμφίπολη: Η Αμφίπολη, ήταν η σημαντικότερη εστία ελληνισμού κατά τη διάρκεια των μακεδονικών και ρωμαϊκών χρόνων στην γεωγραφική διαίρεση της Ηδωνίδας και Πιερίδας, περιοχή που καταλάμβανε το χώρο ανάμεσα στα ποτάμια Στρυμόνα και Νέστο και βρεχόταν από τον Στρυμονικό και Πιερικό κόλπο. Σήμερα, η θέση της αρχαίας Αμφίπολης, ταυτίζεται με τα ερείπια παλαιάς πόλης στην κορυφή λόφου, νότια του σημερινού ομώνυμου χωριού του Νομού Σερρών.

Το 1913-1914 δίπλα στην παλιά γέφυρα του ποταμού Στρυμόνα βρέθηκαν τα τμήματα ενός υπερφυσικού μαρμάρινου Λεονταριού ύψους 5,37 μ. Οι αρχαιολογικές έρευνες που έγιναν στην περιοχή το 1922 αποκάλυψαν μια ορθογώνια βάση με πλευρά 10,20 μ., πάνω στην οποία το 1936 στήθηκε το μνημείο, που χρονολογείται από τον 4ο αιώνα και ερμηνεύεται από κάποιους ερευνητές, ως μνημείο του αμφιπολίτη Λαομέδοντα, που ήταν ναύαρχος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ενώ άλλοι το τοποθετούν χρονικά αργότερα και το συνδέουν με ναυμαχία της ελληνιστικής εποχής.

Το 1956 αρχαιολογικές έρευνες στην περιοχή της Αμφίπολης, έφεραν στο προσκήνιο τμήματα του περιβόλου της πόλης, δημόσια κτίσματα και ιδιωτικές κατοικίες, καθώς και ένα μεγάλο μέρος από τη νεκρόπολή της. Τα τείχη της πόλης, εντυπωσιακά ακόμη και σήμερα με μόνη τη θέα των υπολειμμάτων τους, είχαν ισχυρούς πύργους για την άμυνα της Αμφίπολης, καθώς και πέντε οχυρές πύλες από τις οποίες, η πλησιέστερη στον ποταμό, οδηγούσε στην περίφημη από το Θουκυδίδη γέφυρα, που ένωνε τις δυο πλευρές του Στρυμόνα, στηριζόμενη σε εκατοντάδες ξύλινους πασσάλους μπηγμένους στην κοίτη του ποταμού.

Από τα ιερά της αρχαίας πόλης βρέθηκαν: το Θεσμοφόριο ή Νυμφαίο, ορθογώνια κατασκευή μήκους 7,85χ5,95 μ. έξω από το βόρειο τμήμα του τείχους και το ιερό του Άττι στα βορειοδυτικά του τείχους. Τα σπουδαιότερα όμως ιερά, της Αρτέμιδος Ταυροπόλου και της Αθηνάς, δεν έχουν ακόμα εντοπιστεί.

Από τα δημόσια κτίσματα εντυπωσιάζουν τα υπολείμματα του γυμνασίου της πόλης μήκους 49χ 36 μ. καθώς και η δίπλα σε αυτό δωρική στοά μήκους 120 μ.

Στο χώρο της αρχαίας ακρόπολης, που προστατευόταν από τείχη του 4ου -5ου αιώνα, αναπτύχθηκε η παλαιοχριστιανική Αμφίπολη, στα όρια της οποίας μετά από ανασκαφές που άρχισαν το 1920, διακόπηκαν και ξανάρχισαν το 1960, βρέθηκαν τέσσερις τρίκλιτες βασιλικές του 5ου και 6ου αιώνα. Όλες οι βασιλικές είναι πλούσια διακοσμημένες με μαρμαρόστρωτα και ψηφιδωτά δάπεδα. Τα ψηφιδωτά που υπάρχουν στα πλάγια κλίτη εικονίζουν γεωμετρικά σχήματα και φιγούρες από το ζωικό βασίλειο.

Το εντυπωσιακότερο μνημείο της χριστιανικής Αμφίπολης είναι ένας περίκεντρος ναός, που χρονολογείται από τον 6ο αιώνα. Οι μαρμάρινες κολόνες στο ισόγειο του ναού, που είχε πολυγωνικό πλακόστρωτο κέντρο, είχαν δίζωνα κιονόκρανα που απεικόνιζαν κεφάλια από ζώα και πουλιά, ενώ οι κολόνες του υπερώου είχαν ως διακόσμηση στα κιονόκρανά τους φύλλα ακανθών.

Έξω από τα τείχη και στην περιοχή που κάποτε ήταν η γέφυρα του ποταμού Στρυμόνα (Πόρος του Μαρμαρίου) σώζονται τα υπολείμματα δυο βυζαντινών πύργων, που είχαν διπλή αποστολή και λειτουργία, χρησιμεύοντας και ως αποθήκες γεωργικών προϊόντων και ως φυλάκια ελέγχου της διάβασης του ποταμού.

Ο πλησιέστερος προς την Αμφίπολη πύργος, κατασκευάστηκε το 1367 και είναι κτίσμα των ιδρυτών της μονής του Παντοκράτορας του Αγίου Όρους, των αδελφών Αλεξίου και Ιωάννου των Παλαιολόγων.

Σήμερα ο επισκέπτης του αρχαιολογικού χώρου της Αμφιπόλεως εντυπωσιάζεται από τα εναπομείναντα λαμπρά δείγματα ενός σπουδαίου παρελθόντος, ενώ στο αρχαιολογικό μουσείο της πόλης μπορεί να δει και να θαυμάσει, υποδειγματικά παρουσιαζόμενα, νομίσματα και επιγραφές καθώς και σπάνια ευρήματα του συνόλου της ιστορικής διαδρομής της αρχαίας πόλης.

Σπήλαιο Αλιστράτης: Ένα από τα ωραιότερα σπήλαια της Ελλάδας, με φανταστικό σε ομορφιά και πλούτο διάκοσμο, βρίσκεται νοτιοανατολικά της ιστορικής κωμοπόλεως της Αλιστράτης και σε απόσταση 6 χιλιομέτρων απ' αυτή. To σπήλαιο, με γνωστή έως και σήμερα επιφάνεια 25.000 τ.μ. είναι σχεδόν επίπεδο και βρίσκεται στη θέση "πετρωτό". Στους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής ήταν γνωστό από τις διηγήσεις συμπολιτών τους που, είτε για λόγους θήρας αγριοπερίστερων είτε από περιέργεια, κατέβαιναν στα έγκατα του. Το θαυμάσιο σπήλαιο της Αλιστράτης, με το μοναδικό φυσικό εξαερισμό σε όλα τα τμήματά του, οφείλει τη γέννησή του σε τέτοια φαινόμενα που ξεκίνησαν τη δράση τους πριν από 2.οοο.οοο χρόνια.

Ο επισκέπτης του σπηλαίου της Αλιστράτης, στον σπηλαιολογικό του περίπατο, ακολουθεί μια υποδειγματικά προκαθορισμένη διαδρομή, που τον οδηγεί από τη μεγαλοπρεπή είσοδο του σπηλαίου στην κύρια αίθουσα, διαστάσεων 6ο μ. πλάτος, 100 μήκος και ύψος 20-30 μέτρα. Οι ιδανικές προϋποθέσεις για την ασφάλεια του αγγίζουν τα όρια του τέλειου με το "μίτο της Αριάδνης", που δεν είναι παρά ένα σχοινί καθοδήγησης του επισκέπτη με σιγουριά προς την έξοδο του σπηλαίου στην ακραία περίπτωση που, σε διακοπή του κύριου φωτισμού, δεν λειτουργήσουν τα βοηθητικά συστήματα.

Μέσα στην κύρια αίθουσα τα συναισθήματα του επισκέπτη από την υπερβολή της ομορφιάς είναι μοναδικά. Από την έντονη σταγονορροή στον χώρο αυτό σχηματίσθηκαν σταλακτίτες που κρέμονται από την οροφή και σταλαγμίτες που υψώνονται από το επίπεδο δάπεδο της αίθουσας. Κολόνες, που δημιουργήθηκαν από την ένωση σταλακτίτη και σταλαγμίτη, αιχμαλωτίζουν το βλέμμα του επισκέπτη, ενώ τα διάφορα πολύχρωμα επιφλοιώματα δίνουν στην αίθουσα μια μοναδική χάρη.

Καθώς ο επισκέπτης συνεχίζει την εξερεύνηση του μέσα στις στοές του σπηλαίου, συναντά διαδοχικά νέους θαλάμους μικρότερους της κύριας αίθουσας με κατάλευκους σταλακτίτες και εντυπωσιακούς σε σχήματα εκκεντρίτες και ελικτίτες, ενώ στο τέλος της διαδρομής του, που είναι περίπου 1100 μέτρα, ένα μοναδικό σε πυκνότητα δάσος από σταλαγμίτες, ύψους έως και 10 μέτρων και πλάτους 7 μέτρων, αφήνει άφωνο τον επισκέπτη στη θέα της πρωτογέννητης ομορφιάς.

Φαράγγι Αγγίτη: Σε απόσταση μικρή από το τουριστικά άψογα αξιοποιημένο σπήλαιο Αλιστράτης βρίσκεται το φαράγγι του ποταμού Αγγίτη μήκους 15 χλμ και βάθους, σε μερικά του σημεία, που φτάνει τα 80 με 100 μέτρα. Το Φαράγγι ξεκινά από τα όρια του δημοτικού διαμερίσματος της Συμβολής και τερματίζει θεαματικά στην πεντάτοξη πέτρινη γέφυρα της Αγγίστας. Κατά μήκος της ροής του ποταμού, που σχηματίζει "μαιάνδρους" και προσφέρεται για "ράφτινγκ", υπάρχουν στις βραχώδεις πλαγιές του φαραγγιού μικρά και μεγάλα σπήλαια, τα οποία κάποτε πρόσφεραν προστασία σε μικρές προφανώς ανθρώπινες κοινότητες την ύπαρξη των οποίων μαρτυρούν τα βραχογραφήματα, έργα του 5ου - 6ου μ.Χ. αιώνα που παριστάνουν διάφορα ζώα, όπως π.χ. ελάφια και καμήλες, καθώς και σκηνές του καθημερινού βίου.

Η τοπική παράδοση θέλει το φαράγγι του Αγγίτη, που είναι γνωστό στους κατοίκους της περιοχής και ως "Στενά της Πέτρας" ή "Διώρυγα" να είναι τεχνικό έργο των Μακεδόνων του Φιλίππου του Β', όμως, είναι βέβαιο, πως πρόκειται για μια επιγενετική κοιλάδα του ποταμού που προέκυψε από τις εξελικτικές γεωλογικές δράσεις ανάμεσα στις οροσειρές του Παγγαίου και του Μενοικίου. Ακολουθώντας φυσικά μονοπάτια που ξεκινούν από τη Συμβολή, τη Λευκοθέα και, βέβαια, το σπήλαιο της Αλιστράτης, ο περιπατητής έχει πρόσβαση στο Φαράγγι, που έχει πλούσια χλωρίδα και πανίδα.

Οχυρό Ρούπελ: Το οχυρό Ρούπελ βρίσκεται σε υψόμετρο 322 μ., με το τελευταίο ελληνικό χωριό Προμαχώνας στα «πόδια» του. Το μεγαλύτερο από τα 21 συγκροτήματα οχυρών που κατασκευάστηκαν σε όλη «γραμμή Μεταξά» ήταν ένα συγκρότημα έργων που εκτεινόταν σε μέτωπο 2.500 μ. με 123 ενεργητικά σκέπαστρα. Σήμερα το Ρούπελ λειτουργεί περισσότερο ως μνημείο, ένα ιστορικό αξιοθέατο, όπου οι επισκέπτες ξεναγούνται σε τμήματα των οχυρών, έχοντας προσεγγίσει το σημείο από το δρόμο Σιδηροκάστρου - Προμαχώνα, στρίβοντας στα δεξιά, λίγο πριν από το Τελωνείο.

Παραδοσιακοί Οικισμοί

Oι παραδοσιακοί οικισμοί είναι ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα του γενικότερου ελληνικού χώρου, με σπάνια αισθητική, πολεοδομική και ιστορική αξία. Πρόκειται για οικιστικά σύνολα, από κτίρια κατοικίας, σε μικρή απόσταση μεταξύ τους, που συνδέονται με κοινόχρηστους δρόμους οι οποίοι συχνά εξακτινώνονται από μια ή περισσότερες διαμορφωμένες πλατείες ή ελεύθερους χώρους μπροστά από εκκλησίες.

Συγκροτήθηκαν μέσα σε ιστορικά διαμορφωμένες συνθήκες και εξελίχθηκαν στο πέρασμα του χρόνου, άλλοτε ως καταφύγια, προκειμένου να προστατευτούν οι πληθυσμοί από την επιβουλή των κατακτητών ή την απειλή πειρατείας και άλλοτε ως εστίες τοπικής γεωργικής, κτηνοτροφικής ή βιοτεχνικής παραγωγής και εμπορικών συναλλαγών. Σ' αυτούς αποτυπώνονται και εκφράζονται τρόποι ζωής, κοινωνικές σχέσεις, τρόποι οργάνωσης των παραγωγικών σχέσεων, αλλά και τεχνικές μέθοδοι, αισθητικές προτιμήσεις και καλλιτεχνικά ρεύματα.

Οι Παραδοσιακοί Οικισμοί που αναφέρονται στην παρούσα έκδοση, βρίσκονται οι περισσότεροι συγκεντρωμένοι στην ανατολική πλευρά του Νομού και αποτελούν από αρχιτεκτονική άποψη και από ιστορική πλευρά ένα από τα πιο αξιόλογα κομμάτια του. Συγκεκριμένα σύμφωνα με το προεδρικό διάταγμα οι οικισμοί αυτοί είναι: Εμμανουήλ Παπάς (Δαρνακοχώρι), Αλιστράτη, Ηλιοκώμη, Κορμίστα, Μικρό Σουλιον, Πρώτη και Ροδολίβος (Παγγαιοχώρια).

Μουσεία

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ – ΜΠΕΖΕΣΤΕΝΙ: Το Αρχαιολογικό Μουσείο Σερρών στεγάζεται από το 1970 στο Μπεζεστέν κλειστή στεγασμένη αγορά του β' μισού του 15ου αι. που βρίσκεται στο σημερινό κέντρο της πόλης. Χτίστηκε κατά το πρότυπο των βυζαντινών αγορών και το όνομα του σημαίνει αγορά υφασμάτων. Σήμερα στην Ελλάδα σώζονται δύο μόνο Μπεζεστένια, της Θεσσαλονίκης κα αυτό των Σερρών. Εκτίθενται ευρήματα, από την Μέση και Ύστερη Νεολιθική εποχή, Πρώιμη και Ύστερη εποχή του Χαλκού (αγγεία, πήλινα ειδώλια), από τον 4ο έως και 6ο -7ο π.Χ, τους Ρωμαϊκούς χρόνους, την Ελληνιστική και Βυζαντινή εποχή. Λειτουργεί καθημερινά εκτός Δευτέρας, από τις 8:30 π.μ. έως τις 3:00 μ.μ. (Η είσοδος είναι ελεύθερη).

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΔΗΜΟΥ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ: Το Μουσείο βρίσκεται στον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας πόλης Αμφίπολης, η οποία αρχαία πόλη ήταν η αξιολογότερη της περιοχής κατά τον 5ο π.Χ. αιώνα και από την εποχή του Θησέα ονομάζεται «Εννέα Οδοί». Το Μουσείο στεγάζει μνημεία της ιστορίας της και του πολιτισμού των αρχαίων και χριστιανικών χρόνων. Στους εκθεσιακούς χώρους του συνοψίζεται η πολιτιστική ιστορία της Αμφίπολης από τους προϊστορικούς ως τους ύστερους βυζαντινούς χρόνους. Το σημείο που είναι τώρα το Μουσείο, πιθανολογείται ότι συνδέεται με το στρατηγό Βρασίδα, ο οποίος τάφηκε εκτός των τειχών από τους Αμφιπολίτες το 422 π.Χ. Φορέας: ΚΗ' Εφορεία Προϊστορικών Και Κλασσικών Αρχαιοτήτων Σερρών. Ανοικτά από Τρίτη - Κυριακή, 8.30 - 15.00.

ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΩΝ: Ένα από τα καλύτερα λαογραφικά Μουσεία της Ευρώπης, το Μουσείο Σαρακατσάνων, βρίσκεται στις Σέρρες. Το 1987 το Prix du Ι' Annee (Ευρωπαϊκό Βραβείο του Μουσείου της Χρονιάς) απέμεινε στο Μουσείο Σαρακατσάνων ειδική διάκριση εκτιμώντας το σύνολο των στοιχείων που συνθέτουν την ταυτότητα του. Στον ισόγειο χώρο του Μουσείου παρουσιάζεται, σημειολογικά, η τελευταία φάση της νομαδικής ζωής των Σαρακατσάνων, αυτού του Ελληνικού πληθυσμού με τα ιδιότυπα έθιμα και την ξεχωριστή τέχνη. Λειτουργεί καθημερινά εκτός Δευτέρας, από τις 9:00 π.μ. έως 2:00 μ.μ.

ΜΟΥΣΕΙΟ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΥ ΑΙΜΟΥ ΣΥΛΛΟΓΕΣ ΑΛΕΞ. ΧΑΤΖΗΛΙΑ: Το Μουσείο εγκαινιάστηκε το 2003 και προκάλεσε το ενδιαφέρον και τον ενθουσιασμό σε αναγνωρισμένου κύρους ανθρώπους της τέχνης. Περιλαμβάνει έξι τμήματα όπου ο επισκέπτης μπορεί να δει σπάνια εκθέματα τα οποία η Ντίνα και ο Αλέκος Χατζηλίας συγκέντρωναν από το 1965. Η συλλογή περιλαμβάνει αγαλματίδια και εργαλεία από τη νεολιθική εποχή καθώς και εντυπωσιακό πλήθος παραδοσιακών φορεσιών, όπλων, σκευών οικιακής χρήσης, κοσμημάτων, διακοσμητικών, ζωνών, κεντημάτων, χαλιών, πινάκων και αντικειμένων τέχνης από την Ελλάδα και τη Μ.Ασία, από τις αρχές του 19ου αιώνα, καταγράφοντας 200 χρόνια ζωντανής βαλκανικής παράδοσης. Λειτουργεί καθημερινά από τις 9:00-13:00 & 18:00-20:30.

Εκκλησιαστικό Κειμηλιαρχείο Ιεράς Μητροπόλεως Σερρών και Νιγρίτης: Το νεοσυσταθέν εκκλησιαστικό κειμηλιαρχείο "Ψυχής Άκος" της Ιεράς Μητροπόλεως Σερρών και Νιγρίτης περιλαμβάνει ένα σημαντικό σύνολο φορητών εικόνων, αργυρών σκευών και χρυσοκέντητων αμφίων. Τα ιερά αυτά κειμήλια προέρχονται από ιερούς ναούς και ιερές μονές των επαρχιών Σερρών και Νιγρίτης, χρονολογούνται από τον 14ο έως τις αρχές του 20ου αιώνα και αποτελούν αδιάψευστο μάρτυρα της πίστεως και της καλλιτεχνικής δημιουργίας της περιοχής μας. Αντιπροσωπεύουν ποικίλα εικονογραφικά θέμα που σχετίζονται με την θεία Λειτουργία, καθώς και θέματα εορτολογίου. Οι παλαιότερες εικόνες ακολουθούν καλλιτεχνικές τάσεις που εμφανίζονται στην Κωνσταντινούπολη και στην Θεσσαλονίκη, ενώ κάποιες από τις νεώτερες προσφέρουν πολύτιμα στοιχεία για την ύπαρξη δύο ζωγραφικών εργαστηρίων και τα καλλιτεχνικά ρεύματα που αυτά εκφράζουν, η καλλιτεχική δράση των οποίων εντοπίζεται τον 17ο και 18ο αιώνα στην μονή Τιμίου Προδρόμου και στη περιοχή της Νιγρίτας αντίστοιχα.

Στα σημαντικότερα εκθέματα του κειμηλιαρχείου ανήκουν η εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας του 14ου αιώνα, δύο δεσποτικές εικόνες του Χριστού Παντοκράτορα και της Παναγίας Βρεφοκρατούσσας που προέρχονται από την ιερά μονή Τιμίου Προδρόμου, δύο εικόνες τέμπλου του Χριστού Παντοκράτορα και της Παναγίας Βρεφοκρατούσσας του 16ου αιώνα από τον παλαιό Μητροπολιτκό Ναό των Αγίων Θεοδώρων Σερρών και μία εικόνα προσκυνηταρίου, έργο του Διονυσίου του εκ Φουρνά, που προέρχεται από τον ιερό ναό Αγίου Αντωνίου Σερρών.

Μουσείο Παλαιάς Μητρόπολης Σερρών: Το Μουσείο της Παλαιάς Μητρόπολης Σερρών ιδρύθηκε με αφορμή την επαναλειτουργία του βυζαντινού ναού των Αγίων Θεοδώρων (Παλαιά Μητρόπολη) ως προσκυνηματικού ναού. Θεωρήθηκε τότε σκόπιμο να εκτεθούν σε κάποιο χώρο και τα βυζαντινά γλυπτά που προέρχονται από το ίδιο το μνημείο.Η έκθεση τελικά αναπτύχθηκε στο βόρειο πρόσκτισμα του μνημείου και στον αύλειο χώρο. Εκτέθηκαν διάφορα γλυπτά που ανήκαν άλλοτε στο γλυπτό διάκοσμο του ναού, καθώς και διάφορα επιτύμβια μνημεία.Στο εποπτικό υλικό παρουσιάζεται συνοπτικά η ιστορία της πόλης, η οχύρωσή της, καθώς και η ιστορία του μνημείου. Στον αύλειο χώρο τακτοποιήθηκαν σε αναβαθμούς και στους τοίχους γλυπτά και επιγραφές διαφόρων εποχών που προέρχονται από την πόλη των Σερρών και την περιοχή της.

ΜΟΥΣΕΙΟ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ: Σε μια ανακαινισμένη πτέρυγα της Μονής, που λειτουργεί ως εκθεσιακός χώρος, εκτίθενται παλαιά εργαλεία τα οποία χρησιμοποιούσαν οι μοναχοί για την επεξεργασία της ελιάς και την παραγωγή διαφόρων άλλων προϊόντων. Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου ,12χλμ απο τις Σέρρες. Λειτουργεί καθημερινά.

ΜΟΥΣΕΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ: Βρίσκεται στο 1°χλμ. Σερρών - Ι.Μ. Τιμίου Προδρόμου. Αποτελεί έναν πολύ χρήσιμο οδηγό για τη γνώση, τη μελέτη, αλλά και την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής. Εκθέτει ενότητες που περιλαμβάνουν ζώα, πουλιά, φυτά, έντομα και πετρώματα. Σκοπός του είναι η συλλογή και διατήρηση κάθε είδους πανίδας, χλωρίδας και ορυκτού πλούτου. 1°χλμ. Σερρών - Ι.Μ. Τιμίου Προδρόμου. Είσοδος: ελεύθερη και κατόπιν συνεννόησης.

ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ - ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ "ΤΣΑΡΤΣΙΔΗ": Το Λαογραφικό Μουσείο βρίσκεται κοντά στην κεντρική πλατεία του Σιδηροκάστρου και είναι μια προσωπική συλλογή και προσφορά του Μιχάλη Τσαρτσίδη. Ο επισκέπτης μπορεί να ενημερωθεί για τις καθημερινές συνήθειες των κατοίκων της περιοχής, για τα κτηνοτροφικά και γεωργικά εργαλεία που χρησιμοποιούσαν, καθώς και να δει πολεμικό υλικό, αλλά και έντυπα από τα χρόνια της Γερμανοβουλγαρικής κατοχής. Σκοποί του Μουσείου είναι η έρευνα της τοπικής ιστορίας και λαογραφίας, η ανάδειξη της ελληνικότητας της Μακεδονίας, η διάσωση των ιστορικών αντικειμένων και η προαγωγή της έρευνας σχετικά με την ιστορία της περιοχής. Το Μουσείο, που περιέχει 4.500 περίπου αντικείμενα, αποτελείται από δύο τμήματα, το ιστορικό και το λαογραφικό.

ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΒΛΑΧΩΝ "ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ ΟΛΥΜΠΙΟΣ": Έχει συνολικό εμβαδόν 250 τ.μ. και αποτελείται από τρία επίπεδα. Το ημιυπόγειο περιλαμβάνει αίθουσα διδασκαλίας παραδοσιακού χορού και οργάνων. Στον πρώτο όροφο υπάρχει αναπαράσταση οντά υποδοχής από βλάχικο σπίτι, με μιντέρια, υφαντά μαξιλάρια και σοφράδες. Ο δεύτερος όροφος είναι αποκλειστικά χώρος εκθεμάτων. Επίσης υπάρχει βιβλιοθήκη με αξιόλογα ιστορικά βιβλία καθώς και ιματιοθήκη με παραδοσιακές βλάχικες φορεσιές. Βρίσκεται στην οδό Καραϊσκάκη 2, στη συνοικία Ιμαρέτ. Επισκέψεις κατόπιν συνεννόησης.

ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ "ΓΕΡΑΚΙΝΑ", ΝΙΓΡΙΤΑ ΣΕΡΡΩΝ: Στην περιοχή «Τσακαλάδες» όπου βρίσκεται το πηγάδι της «Γερακίνας», λειτουργεί το λαογραφικό Μουσείο της «Γερακίνας» το οποίο εγκαινιάστηκε το 2001. Μέσα στο χώρο του Μουσείου βρίσκεται αίθουσα προβολών και διάφορα άλλα εκθέματα όπως παραδοσιακές ενδυμασίες, αγροτικά εργαλεία, σκεύη καθημερινής χρήσης και πλούσιο φωτογραφικό υλικό.

ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΘΟΛΟΥ ΔΗΜΟΥ Ν. ΖΙΧΝΗΣ: Λειτουργεί από το 1998 και στεγάζεται στο παλιό Δημοτικό Σχολείο Θολού. Τα εκθέματα είναι λαογραφικού κυρίως ενδιαφέροντος όπως αντικείμενα οικιακής χρήσης, έπιπλα, φορεσιές, υφαντά, εργαλεία γεωργικών εργασιών, φωτογραφίες και έγγραφα τα οποία μαρτυρούν τον μεγάλο ξεριζωμό των προσφύγων προγόνων μας. Όλα τα εκθέματα τα οποία αριθμούν γύρω στα 450 τεμάχια είναι προσφορές των δημοτών του Δ.Δ. Θολού. Επισκέψεις κατόπιν συνεννόησης.

Ιαματικές πηγές

Στο Nομό Σερρών υπάρχουν τρείς φυσικές ιαματικές υδροθεραπευτικές πηγές (η ιαματική Πηγή Σιδηροκάστρου, τα Λουτρά Θερμών Nιγρίτας και η ιαματική πηγή του Aγκίστρου) με θεραπευτικές ενδείξεις για ρευματοπάθειες και αρθροπάθειες, αρθρίτιδες, δερματοπάθειες, γυναικολογικές παθήσεις, σπονδυλοαρθρίτιδες, δισκοπάθειες, μυαλγίες, ισχιαλγίες, οσφυαλγίες και γενικές παθήσεις των αρθρώσεων.

Μοναστήρια

Ιερά Μονή Εικοσιφοίνισσας: Βρίσκεται στο δρόμο Σερρών -Καβάλας, στα όρια των δύο Νομών, αμέσως μετά την Κορμίστα, στη βόρεια πλευρά του όρους Παγγαίου, σε μια θαυμάσια τοποθεσία, σε υψόμετρο 743 μ. Ο επισκέπτης μπορεί να φθάσει με Ι.Χ. ή με λεωφορείο του ΚΤΕΛ μέχρι την Κορμίστα και από εκεί με ΤΑΞΙ.

Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου: Στο βάθος μιας κατάφυτης από κυπαρίσια, πλατάνια και πεύκα, χαράδρας βρίσκεται η Μονή του Τιμίου Προδρόμου. Χιλιάδες άνθρωποι επισκέπτονται τη Μονή που αποτελεί θησαυρό αμύθητης καλλιτεχνικής και ιστορικής αξίας. Από το 1986 εγκαταστάθηκε γυναικεία αδελφότητα που σε συνεργασία με τη 12η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Καβάλας έχει αναλάβει το έργο της συντήρησης και της αναστήλωσης.

Ιερά Μονή Αναλήψεως Παγγαίου: Επτά (7) χλμ. από την Κοινότητα Πρώτης και σε υψόμετρο 930 μ., στο Παγγαίο όρος με πανοραμική θέαστον κάμπο του Νομού, βρίσκεται το μοναστήρι της "Θείας Αναλήψεως", με μεγάλη ιστορία και δράση. Εύκολα μπορεί να το επισκεφθεί και να το θαυμάσει ο κάθε πιστός, αφού απέχει μόνο 7 χλμ. από την Πρώτη και συνδέεται με ασφαλτόδρομο. Υπάρχει Ξενώνας μόνο για οργανωμένα γκρουπ. Σήμερα το Μοναστήρι έχει είκοσι (20) μοναχές, που ασχολούνται με την αγιογραφία, ιεροραπτική, χρυσοκέντημα, πυρογραφία, κηροπλαστική.

Ιερά Μονή Αγίας Κυριακής Αλιστράτης: Στο δρόμο Σερρών - Δράμας, δύο χιλ/τρα πριν την Κοινότητα Αλιστράτης, σ' ένα καταπράσινο τοπίο, βρίσκεται ένα από τα παλαιότερα, μαζί με την Ι.Μ. Εικοσιφοίνισσας, μοναστήρια: της Αγ. Κυριακής.

Ιερά Μονή Αγίας Παρασκευής Δομήρου: Στα νότια του Ν. Σερρών, δυο χλμ. από το χωριό Δόμηρος και πέντε χλμ. από τους πρόποδες του Παγγαίου όρους, σε μια γραφική τοποθεσία, βρίσκεται η Ιερά Μονή της Αγ. Παρασκευής. Στους ξενώνες της Μονής μπορούν να διανυκτερεύσουν μόνο οργανωμένα γκρουπ.

Ιερά Μονή Παναγίας Βύσσιανης Μετοχίου: Δέκα χλμ. βόρεια της πόλης των Σερρών και δύο από τον οικισμό του Μετοχίου, μέσα σ' ένα καταπράσινο τοπίο, στο βάθος μιας χαράδρας, βρίσκεται η γυναικεία Ι.Μ. Παναγίας της Βύσσιανης.

Ιερά Μονή Τιμίου Σταυρού Αγ. Πνεύματος: Δέκα πέντε περίπου χλμ. από την πόλη των Σερρών, στην Κοινότητα Αγ. Πνεύματος, στις παρυφές του Μενοίκιου όρους, είναι κτισμένο το Μοναστήρι του Τιμίου Σταυρού. Βρίσκεται ψηλά σ' ένα λοφίσκο, με πανοραμική θέα στον κάμπο και στην πόλη των Σερρών, μέσα σ' ένα καταπράσινο πευκόφυτο τοπίο. Κτήτορες, με τη μορφή παρεκκλησίου, της Μονής είναι οι κάτοικοι της Κοινότητας, από το έτος 1964.

Ιερά Μονή Προφήτη Ηλία - Αγίου Πνεύματος: Στη βόρεια πλευρά της Κοινότητας Αγ. Πνεύματος, απέναντι από την Ι.Μ. Τιμ. Σταυρού, ψηλά σ' ένα καταπράσινο πευκόφυτο λόφο, δεσπόζει το Μοναστήρι του προφήτη Ηλία.
Ησυχαστήριο Τιμίου Προδρόμου Ακριτοχωρίου: Πάνω από την κοινότητα Ακριτοχωρίου, στους πρόποδες του όρους Κερκίνη (Μπέλες) είναι κτισμένο από το 1981 το Ιερό Ησυχαστήριο του Τιμίου Προδρόμου. Απέχει 24 χλμ. από το Σιδηρόκαστρο και 50 από τις Σέρρες. Είναι κτισμένο επάνω στο διεθνές περιπατητικό μονοπάτι Ε 4/6 και έχει πανοραμική θέα στη λίμνη Κερκίνη.